Sport Compressiekous bij kuitklachten

Door: Dr. I.G.L. van de Port en Prof. F.J.G. Backx (Sportgeneeskunde UMC Utrecht)

Doel van dit onderzoek was het systematisch vastleggen van ervaringen van sporters met steeds terugkerende (recidiverende) kuitklachten. De voorzichtige conclusie uit dit onderzoek was dat de kousen een mogelijk effect hadden als onderdeel van het behandelpakket voor kuitklachten.

Wat vindt de sporter ervan?

Inleiding

Hoewel Paula Radcliffe al in 2000 gebruik maakte van sportcompressiekousen wegens kuitklachten, maken deze speciale kousen momenteel een echte doorbraak mee in de (top)sportwereld. In augustus van 2006 werd de Nederlandse atleet Bram Som Europees kampioen op de 800 meter. Hij liep zijn races met de Herzog Sport Compressiekousen van de firma Herzog Medical. Het gebruik van de kousen blijft vandaag de dag echter niet alleen beperkt tot de atletiekbaan. Ook tal van andere sporters als schaatsers en voetballers (zoals de Olympische voetballers in Beijing, (2008)) maken gebruik van de sportcompressiekousen.

De theorie achter deze sportcompressiekousen richt zich op twee aspecten. Allereerst wordt verondersteld dat de druk die door de kousen wordt uitgevoerd op het onderbeen, zorgt voor een verbeterde veneuze afvoer van afvalstoffen als lactaat, waardoor een sneller herstel kan plaatsvinden na inspanning. Ten tweede vermoedt men dat de druk van de sportcompressiekousen de schokbelasting van de kuitspieren vermindert. Op deze manier zouden de kousen zowel preventief-, curatief-, herstel- en prestatiebevorderend werken. Er is echter nog weinig onderzoek gedaan naar het effect van de sportcompressiekousen tijdens en na inspanning. De huidige studie betreft een gebruikersonderzoek waarbij we op systematische manier, in de vorm van interviews, de positieve en negatieve ervaringen van de verschillende sporters aangaande het gebruik van de Herzog Sport Compressiekousen hebben vastgelegd.

Doel

Het doel van dit onderzoek is het systematisch vastleggen van ervaringen van sporters met kuitklachten die gebruik maken van de Herzog Sport Compressiekousen gedurende een periode van drie maanden. Door middel van dit gebruikersonderzoek wordt onderzocht of er bezwaren bestaan tegen een grootschalig vervolgonderzoek om het effect van de sportcompressiekousen nader te objectiveren.

Methode

Sporters uit de regio’s Utrecht en Assen werden vanaf 1 mei 2007 tot en met mei 2008 geïncludeerd wanneer ze met klachten van het achterste of laterale compartiment van de kuit bij de fysiotherapeut of sportarts kwamen. Om te kunnen deelnemen aan het onderzoek moesten de sporters 18 jaar of ouder zijn en minimaal twee keer per week een half uur sporten (in de periode vóór de klachten). De deelnemers ontvingen na informed consent twee paar Herzog Sport Compressiekousen, met drukgradiënt twee, 30mm Hg op enkelniveau verlopend naar 23mmHg onder de knie. De kousen worden geleverd in verschillende maten, welke afhankelijk zijn van de omvang van precies gedefinieerde punten van het onderbeen en de voet. Het opmeten van de benodigde maten werd (nauwkeurig) gedaan door de behandelend fysiotherapeut of sportarts. De gegevens werden ingevuld op het daarvoor bestemde registratieformulier en doorgegeven aan de firma Herzog Medical. Via deze firma werden de kousen geleverd aan de distributielocaties en konden de sporters deze ophalen. Bij het ophalen van de kousen werden de maten nogmaals gemeten door een medewerker van de leverancier, meestal een fysiotherapeut. Wanneer er bij een sporter afwijkende maten werden gemeten, welke niet passen binnen het assortiment standaard kousen, werden kousen op maat gemaakt.

De sporters werd gevraagd de kousen te dragen tijdens en tot één uur na alle sportactiviteiten gedurende de eerstkomende drie maanden. Gedurende het onderzoek werden drie gestandaardiseerde interviews afgenomen, te weten vóór aanvang van het onderzoek, na één maand en na drie maanden na de start. Tijdens deze interviews werden de kenmerken, ervaringen, klachten en opmerkingen van de sporters met betrekking tot de sportcompressiekousen in kaart gebracht.
De resultaten van het onderzoek zijn verwerkt in SPSS (versie 15).

Resultaten

Populatie

In totaal zijn 31 sporters geïncludeerd, 20 mannen en 11 vrouwen met een gemiddelde leeftijd van 37 jaar (range 18 – 55 jaar). De populatie bevatte onder andere hardlopers, volleyballers, voetballers en korfballers. 15 van de sporters trainden vier of meer keer per week. De meest voorkomende trainingsduur per training binnen de totale populatie was 60 – 90 minuten. Alle sporters nemen preventieve maatregelen om blessures te voorkomen, met name in de vorm van een warming-up (100% van de sporters), rekken/stretchen (93%) en een cooling-down (68%).
Bij de helft van de sporters binnen de populatie bestaan de huidige kuitklachten al meer dan een jaar, waarbij de verdere voorgeschiedenis wat betreft de kuiten (zoals bijv. spataderen of trombose) blanco is. De klachten zijn bijna allemaal ofwel geleidelijk ontstaan, ofwel door een acuut endogeen trauma.
Uiteindelijk zijn de data van 28 sporters verwerkt (drie uitvallers; n = 2 reden onbekend,
n = 1 bleek na inclusie geen kuitklachten van het achterste of laterale compartiment te hebben).

Gebruikersgemak kousen

Draagcomfort
Geen enkele sporter vond de kousen zeer onprettig. Acht sporters hebben geen last gehad van de kousen en 14 gebruikers vinden de kousen prettig of zeer prettig zitten.

Figuur 1: Draagcomfort Sportcompressiekous

Voor- en nadelen sportcompressiekousen

Het meest genoemde positieve aspect van de sportcompressiekous betreft de steun die de kousen geven (n = 11). Vervelend aan de kous vindt men vooral het aan- en uittrekken van de kousen (n = 11).

Effect sportcompressiekousen

Score klachten
De score van de kuitklachten bij de start van het onderzoek bedraagt gemiddeld 4,7 (waarbij 0 = geen klachten en 10 = maximale klachten).
Na het gebruik van de sportcompressiekousen gedurende één maand is deze score gedaald tot 3,1. Deze score is ongeveer gelijk aan de gemiddelde klachtenscore na drie maanden (3,3).

Herstel van kuitklachten
Over de bijdrage van de sportcompressiekousen aan de verandering van hun kuitklachten zijn de sporters positief. Na één maand geven 12 sporters aan dat hun klachten zijn verminderd, bij drie sporters zijn de klachten zelfs verdwenen. Na drie maanden zijn bij zes sporters de klachten compleet verdwenen. Bij nog eens tien sporters zijn de klachten verminderd. 63% van de sporters geeft na drie maanden aan de kousen te blijven gebruiken.

Figuur 6: verandering van kuitklachten na 1 maand gebruik van Sport Compressiekous

Figuur 7: verandering van kuitklachten na 3 maanden gebruik van Sport Compressiekous

Verder geven 10 sporters na het gebruik van de sportcompressiekous gedurende één maand, en 16 sporters na het gebruik gedurende drie maanden aan dat de sportcompressiekousen volgens hen enigszins of zelfs aanzienlijk hebben bijgedragen aan het herstel van hun kuitklachten.

Figuur 8: subjectief effect van Sport Compressiekousen betreffende bijdrage aan herstel kuitklachten na 1 maand

Figuur 9: subjectief effect van Sport Compressiekousen betreffende bijdrage aan herstel kuitklachten na 3 maanden

Algemene tevredenheid
Uiteindelijk zijn 15 sporters na drie maanden redelijk tot heel erg tevreden over de sportcompressiekousen. Vijf sporters staan neutraal tegenover de sportcompressiekousen.

Figuur 10: tevredenheid betreffende sportcompressiekousen na 3 maanden

Conclusie

De eerste indruk van de gebruikers over de sportcompressiekous lijkt positief. Het geringe aantal bijwerkingen en de positieve houding tegenover het draagcomfort zijn gunstig. Verder bestond de populatie van dit gebruikersonderzoek voor een groot deel uit sporters met langdurige (chronische) kuitklachten, die al op veel andere manieren hebben geprobeerd van hun klachten af te komen. Juist daarom zijn alle herstel- en prestatiebevorderende effecten van de sportcompressiekousen positief te noemen.

Het aantrekken van de strakke kousen is soms lastig, wat als belangrijkste nadeel wordt gezien. Door de fabrikant Herzog Medical, vernoemd naar Harald Herzog, (de man achter het idee van de kousen) zijn reeds wijzigingen doorgevoerd aangaande de instructies voor het aantrekken van de kousen waardoor dit gemakkelijker wordt. Tevens zal er door het toevoegen van een extra meetpunt (de hoogte van de wreef) en betere pasvorm gerealiseerd worden, wat het aantrekken vergemakkelijkt.

Uit dit gebruikersonderzoek –waarin de resultaten gebaseerd zijn op de ervaringen van sporters- blijkt dat sporters de kousen naar tevredenheid kunnen dragen. Er lijken dus geen belemmeringen te bestaan voor het inzetten van de kousen als interventie in grotere (gerandomiseerde) effectstudies.